Hình ảnh con trâu trong đời sống - Liên Đoàn Công Giáo Việt Nam Tại Đức

Trong công trình thiên nhiên có nhiều loài thú động vật khác nhau. Con Trâu là một trong những loài thú động vật được con người chăn nuôi ở nhà và cùng loài thú vật hữu ích cho đời sống con người nhiều.

Hình ảnh con Trâu cần cù kéo cày, kéo bừa, kéo cộ chở lúa mạ trên ruộng đồng, hay con Trâu đứng nằm hiền hòa gặm nhai cỏ trên bãi cỏ, cùng đầm mình trong vũng ao hồ nước là hình ảnh quen thuộc, gợi lên cảm giác thị vị thanh bình vùng miền quê bên các nước Á châu, ở Phi châu, nhất là miền quê Việt Nam.

1. Con Trâu loài động vật có sức dẻo dai

Trâu là loài thú động vật có bốn chân, da đen bóng với làn lông thưa thớt – ít có con trâu nào da mầu trắng hay vàng - Trâu có thân hình cao to lớn cân nặng hàng trăm kílô, đôi mắt to lớn, da dầy rắn chắc, có đuôi dài ngoe nguẩy đuổi ruồi muỗi côn trùng, đầu có mõm dài, phía trên đôi vành tai to vểnh ra bên ngoài là cặp sừng cứng khô, mỗi sừng uốn thành hình vòng cung như hình mặt trăng lưỡi liềm tạo nét cân đối gần như vòng tròn cho hình dạng của Trâu. Sừng trâu được dùng làm kèn tù và như một loại nhạc cụ cho sinh hoạt, khi đi săn thú ở rừng hoang dã …Những chi tiết này tạo nên vẻ uy nghiêm hùng dũng chững chạc cho Trâu.

Bề ngoài xem ra Trâu cứng nhắc, không có gì hấp dẫn. Nhưng Trâu là loài động vật có đời sống thanh đạm đơn giản, chỉ uống nước lạnh, nước lã ở vũng ao hồ. Thực phẩm của Trâu là cỏ rơm tươi hoặc khô. Trâu có sức khoẻ dẻo dai chịu đựng bền bỉ, kéo chở đồ nặng, chăm chỉ làm việc lao động nặng nhọc, cùng xem ra tính khí hài hòa thong thả. Khi Trâu nằm nghỉ mắt nhắm mơ màng mang nét vẻ bình an vô tư lự. Trâu không nói được, nhưng lại biết tuân nghe theo sự hướng dẫn hò hét của người điều khiển.


Tính tình của Trâu lầm lì rất ít khi kêu rống, chỉ phì hà hơi to thôi. Thịt Trâu, nhất là Trâu còn non trẻ - thường gọi là nghé - ngon không thua kém gì thịt bò.

Nguyên điểm này cũng phát tỏa ra nơi Trâu vẻ đẹp tích cực ẩn kín thâm trầm nhiều rồi.

Nhưng khi lên cơn lôi đình nổi giận, Trâu cũng rất bướng bỉnh cứng nhắc, rồi đôi khi còn tìm cách trả thù dùng cặp sừng húc quăng hất lên cao xa nữa. Loại trâu hoang sống trong rừng hoang đã không được cắt xỏ dây nơi mũi tính khí rất hung hăng phá phách gây nguy hiểm sự sống cho người đến gần chúng. Vì thế tính tình thâm trầm của Trâu đôi khi cũng nham hiểm không thể tính lường trước được cho người nuôi chăn Trâu.

2. Hình ảnh con Trâu trong sử sách huyền thoại

Theo tương truyền bên xứ đất nước Hy Lạp và những đất nước vùng Đông Nam châu Á, Trâu là con vật thánh thiêng dùng vào việc lễ tế thần thánh.

Có bức tranh vẽ nhà hiền triết Lão Tử cỡi Trâu đi xuyên khắp cánh đồng đi về hướng Tây. Hình ảnh này diễn tả triết lý sống thanh bình. Nhưng cũng đầy lòng thao thức của người khôn ngoan đi tìm chân lý từ Đông sang Tây.

Người chăn nuôi Trâu, giống như những người mục đồng chăn Chiên Cừu Dê bên vùng Trung Đông hay bên Âu châu, Mỹ châu, thường bị nhìn bằng con mắt coi thường. Vì cuộc sống lam lũ của họ quanh năm ngày tháng chỉ sống với đàn súc vật loài Trâu, hầu như cách biệt xa vời với đời sống văn minh phát triển ngoài xã hội.

Nhưng trái lại, trong văn chương bình dân của Việt Nam có câu hát hò của chú bé chăn Trâu: “Ai bảo chăn Trâu là khổ? Chăn Trâu sướng lắm chứ ơi!“, nói lên nét đẹp thi vị thanh thản cùng bằng lòng thỏa mãn của người chăm sóc nuôi Trâu nhai gặm cỏ ngoài đồng. Phải chăng đó không là một cung cách thấm nhuần triết lý sống sao?

Theo tương truyền từ thời Vua Hùng dựng nước Việt Nam, con Trâu góp phần xây dựng căn bản cho nền văn minh nông nghiệp trồng cấy lúa mạ ngoài đồng vùng nông thôn. Và đó cũng là hình ảnh ăn sâu vào đời sống trong dân gian ViệtNam miền thôn quê đồng ruộng:

„Trên đồng cạn, dưới đồng sâu,
Chồng cày vợ cấy con Trâu đi bừa!“

Hình ảnh này từ cuối thế thể kỷ 20. càng ngày chỉ còn là bức tranh nếp sống của thời qúa khứ, hay là trong văn chương thôi. Vì đời sống xã hội Việt Nam đang trên đà phát triển công nghiệp hóa ngành nông nghiệp với đủ loại máy móc thay thế cho người lao động vất vả trên ruộng đồng, thay cho con Trâu đi cày bừa, kéo cộ lúa.

Theo truyền sử ngày xưa anh hùng Đinh Bộ Lĩnh thuở còn bé đã cùng đám trẻ chăn Trâu trong vùng Hoa Lư cỡi Trâu rước cờ lau tập trận. Sau này Ông là người đã dẹp loạn 12 sứ quân và xây dựng nên triều đại nhà Đinh năm 968.

3. Con Trâu trong tục ngữ, ca dao

Trong Tục ngữ ca dao Việt Nam hình ảnh con Trâu đi đôi với đời sống hằng ngày của con người:

“Con trâu là đầu cơ nghiệp
Tậu trâu, lấy vợ, làm nhà
Trong ba việc ấy ắt là khó thay.”

Và tình cảm mối liên hệ tương quan giữa người nông dân với con Trâu là tài sản cơ nghiệp riêng của họ đậm sâu rõ nét qua tâm tình

„Trâu ơi ta bảo trâu này
Trâu ra ngoài ruộng trâu cày với ta,
Cấy cày nối nghiệp nông gia,
Ta đây trâu đấy ai mà quản công.“
Bao giờ cây lúa trổ bông,
Thời còn ngọn cỏ ngoài đồng trâu ăn.

4. Con Trâu trong niên lịch dân gian

Theo cách phân chia thời gian năm tháng bên vùng Á châu chịu ảnh hưởng văn hóa Trung hoa thời xưa, con Trâu cũng là một biểu tượng cho một năm. Một năm có 12 tháng. Một vòng chu kỳ năm âm lịch bao gồm 12 năm. Mỗi năm âm lịch có tên của một con thú vật: Tý, Sửu, Dần, Mão, Thìn, Tỵ, Ngọ, Mùi, Thân, Dậu, Tuất, Hợi.

Con Trâu đứng hàng thứ hai trong vòng chu kỳ 12 năm âm lịch. Năm nay bắt đầu từ ngày Mồng Một tháng Giêng âm lịch theo hệ mặt trăng, trùng vào ngày 12.02.2021 năm Dương lịch theo hệ mặt trời, là năm của con Trâu: Tân Sửu.

Phải chăng những ai sinh ra đời nhằm vào năm con Trâu có đời sống vất vả, phải nhẫn nhục chịu đựng như con Trâu phải lam lũ đi cày ruộng?

Điều này không ai có thể qủa quyết được. Điều này cũng chỉ là sự tin tưởng vào số mệnh trong dân gian thôi.

Và phải chăng năm con Trâu có những đặc thái tính tốt của loài thú vật như trầm lặng, hiền hòa, thuần thục nghe lời, trong đời sống xã hội con người?

Điều này cũng không có gì làm bằng chứng xác định được. Đây cũng là cách suy diễn chiết giải ý nghĩa nếp sống theo hình ảnh dấu chỉ thôi.

Cùng năm con Trâu cũng bị ảnh hưởng xảy ra những biến cố bất thường, như khi Trâu nổi cơn lôi đình thành ra hung hăng cứng nhắc bướng bỉnh trong cuộc sống xã hội?

Điều này cũng không thể dựa vào đó nói được đúng hay sai, không có gì là bằng chứng khoa học. Và nếu có chăng cũng chỉ là một loại suy diễn theo tin tưởng truyền khẩu dân gian.

Cách tính phân chia đặt tên cho mỗi năm với một con vật, mang ảnh hưởng nhiều của nền văn hóa phong tục đời sống, và cũng ẩn hiện điều tin bình dân. Nó cũng tiềm tàng mang chút tính chất huyền bí đoán vận mạng cung số tử vi của con người thôi.

5. Con Trâu trong Kinh Thánh Công giáo

Trong Kinh Thánh không nói đến tên con Trâu. Có lẽ ở vùng Trung Đông không có loài thú vật hình dạng giống Trâu như bên Á châu.

Nhưng theo khoa học ngành động vật học Trâu Bò là loài thú vật cùng chủng loại: “Trâu là một loài động vật thuộc họ Trâu bò (Bovidae). Chúng sống hoang dã ở Nam Á (Pakistan, Ấn Độ, Bangladesh, Nepal, Bhutan) và Đông Nam Á. Ngoài ra trâu cũng sống hoang dã ở phía bắc Úc.

Tuy trâu rừng vẫn còn tồn tại trong thiên nhiên nhưng số lượng trâu hoang dã không còn nhiều. Giới khoa học lo rằng trâu rừng hoang dã thuần chủng không còn tồn tại nữa. Riêng tại Việt Nam số lượng trâu rừng còn rất ít, chủ yếu phân bố dọc dãy Trường Sơn, trong đó có khu vực miền tây Thanh Hóa giáp với Lào. Nhiều đàn trâu đã được thuần dưỡng và lai với trâu nhà. Trâu có 2 loại: „loại màu da xanh đen (trâu đen) và loại màu da sáng hồng (trâu trắng).“

Nếu Trâu Bò cùng thuộc một chủng họ Bovidae, tuy chúng có khác biệt nhau nhiều, thì Trâu cũng có chỗ đứng, nói cách khác nó cũng đựơc nói đến trong Kinh Thánh với tên Bò.

Trong hang đá ngày mừng lễ Chúa Giêsu giáng sinh có nơi đặt hình tượng các con thú vật đứng nằm chung quang hài nhi Giêsu được dựng bày chung quanh luôn luôn có một hai con Bò. Vì theo Kinh Thánh thuật lại, Chúa Giêsu giáng sinh làm người trong chuồng súc vật giữa cánh đồng Bethlehem (Lc 2, 1-20). Như thế con Trâu Bò cũng như con Cừu, con Lừa là „nhân“ chứng mắt thấy tai nghe lúc Chúa Giêsu sinh ra làm người khi xưa!

Sau này đi rao gỉảng nước Thiên Chúa, Chúa Giêsu cũng nói đến hình ảnh con Bò: „Thế ngày Sabát, ai trong các ngươi lại không cởi dây dắt Bò Lừa rời máng cỏ đi uống nước“ (Lc 13,15).

Trong sách Khải Huyền của Thánh Gioan nói đến hình con vật thứ hai giống như con Bò có cánh dương rộng ra đang đứng bên ngai Thiên Chúa ngày đêm hát ca tụng Người. (Kh 4,7-8).

Thế giới đang lâm vào cơn khủng hoảng bị vi trùng Corona lây lan truyền nhiễm gây bệnh nạn cùng tử vong cho nhân loại từ cuối năm 2019, và còn kéo dài cho tới hôm nay, và cũng không biết tới khi nào cơn đại dịch Corona mới chấm dứt hoành hành đe dọa sức khoẻ đời sống nhân loại!.

Xin chắp đôi tay cúi đầu tưởng nhớ đến những người đã ra đi về đời sau trong cơn bệnh đại dịch Corona. Họ không còn cùng chung đón mừng mùa Xuân Tân Sửu trên mặt đất nữa. Nhưng trong tin tưởng linh hồn họ được vào sống trong quê hương mới, nơi là mùa xuân vĩnh cửu bên Thiên Chúa, Đấng là chúa mùa xuân đời sống của vạn vật hôm qua, hôm nay và ngày mai.

Cơn khủng hoảng kinh hoàng bệnh đại dịch Corona truyền nhiễm đe dọa làm ngưng đình trệ đảo lộn mọi chương trình trật tự đời sống con người trên toàn cầu về mọi khía cạnh. Đời sống hầu như lúc nào cũng trôi nổi trong những biến chuyển tiêu cực nhiều hơn tích cực từ trong gia đình ra ngoài xã hội. Con người phải sống giữ khoảng cách xa nhau, phải đeo khẩu trang bịt kín khuôn mặt môi miệng cùng mũi hít thở không khí, để tránh bị vi trùng Corona xâm nhập vào trong cơ thể, nhất là buồng phổi.

Đời sống tinh thần đạo giáo, vì phải cách ly giữ khoảng cách xa nhau không có dịp gặp nhau nơi nhà riêng, hội đoàn cũng như nơi thánh đường, nơi thờ tự như xưa. Nên trở nên như lu mờ trong làn sương mù che khuất tầm nhìn của con mắt tinh thần.

Có lẽ gương tính tình chất khí của con Trâu về chăm chỉ, dẻo dai bền bỉ chịu đựng cùng sống ăn uống đơn giản làm việc là hình ảnh mẫu gương giúp gợi suy nghĩ để có được kiên nhẫn bình an tìm thấy con đường ra bước khỏi làn sương mù khi gặp khó khăn khủng hoảng!

Chúc mừng Năm Mới Tân Sửu - 2021

Lm. Daminh Nguyễn ngọc Long